داشتن یک مقاله علمی خوب و باکیفیت در سطح بین‌المللی یکی از دغدغه‌های بزرگ افراد برای تحصیل در خارج از کشور در مقاطع تکمیلی (ارشد، دکترا و ..) است. داشتن یک مقاله خوب و باکیفیت می‌تواند شانس شما را برای اخذ پذیرش و بورسیه در دانشگاه بالاتر ببرد یا به عبارتی می‌تواند شاه‌کلید شما برای اپلای در دانشگاه مورد نظرتان باشد. حال این سوال پیش می‌آید که آیا با اصول و قواعد نوشتن یک مقاله معتبر آشنا هستید؟ از ویژگی‌های یک مقاله علمی معتبر آگاهی دارید؟ بسیاری بر این باورند که نگارش مقاله در سطح بین‌المللی بسیار دشوار است، اما اگر با قواعد آن آشنا باشید، انجام این کار برایتان راحت‌تر خواهد بود. اگر قصد مهاجرت تحصیلی دارید، شرکت بازرگانی HM به طور کامل شما را در این امر همراهی خواهد کرد. همچنین مشاوران ما به صورت ۲۴ ساعته در حال خدمت‌رسانی به شما عزیزان خواهند بود. در این مقاله ویژگی‌های اصلی یک مقاله علمی معتبر را بررسی می‌کنیم.
ضرورت نگارش مقاله علمی در اپلای دانشگاه
بهترین ابزار برای نشر علم و دانش، نگارش و تولید مقاله علمی به شمار می‌رود. مقاله علمی توانایی‌ها، قابلیت‌ها و مهارت‌های افراد در نوشتن و همچنین میزان دانش آنها را به‌رخ می‌کشند. راهی کوتاه و مطمئن برای رسیدن به دانشگاه مورد نظرتان می‌تواند ارائه یک مقاله علمی و خوب باشد. از مهم‌ترین مزایا و دلایل نگارش مقاله علمی را می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- گرفتن پذیرش از دانشگاه‌های بین‌المللی معتبر برای تحصیلات تکمیلی
- معیاری دقیق برای ارزیابی دانشجو در مصاحبه دوره دکتری
- معیاری تاثیرگذار برای استخدام به عنوان هیأت علمی
- ارتقا درجات علمی اساتید
- ارتقا شغلی
- ایجاد حس اعتماد به نفس در نویسنده
یک مقاله علمی شامل چه بخش هایی می شود؟
به طورکلی مقاله‌‌های علمی شامل بخش‌های مشترکی هستند که باید بر اساس آن سرفصل‌ها مطالب به نگارش در می‌آیند. اجزای کلی مقاله در جدول زیر نمایش داده شده است.
توجه داشته باشید ممکن است در بعضی از مقالات بخش‌های ۶ و ۷ (مواد و روش‌ها و نتایج) با هم ادغام شده و با عنوان Results and Discussion نگارش شوند. همچنین بخش‌های ۹ و ۱۱ (نتیجه‌گیری و ضمایم) لزوما در همه مقالات نوشته نمی‌شوند و وجود آنها به نوع مقاله و ژورنال مورد نظر بستگی دارد.
اصول و قواعد نوشتن مقاله علمی
همانگونه که در بخش بالا ذکر شد هر مقاله علمی چند بخش اصلی دارد که در ادامه هر کدام از این بخش‌ها را توضیح خواهیم داد.
بخش اول – عنوان
از جمله بخش‌های مهم و تاثیرگذار یک مقاله، عنوان آن به شمار می‌رود و نشان‌دهنده ماهیت و درون‌مایه مقاله علمی شماست. عنوان، اولین بخشی است که توجه خواننده را به خود جلب می‌کند، پس باید به انتخاب نام مقاله علمی خود توجه زیادی داشته باشید. معمولا عنوان مقاله باید در پایان و پس از نوشتن متن اصلی نگارش شود تا پس از بازخوانی و جمع‌بندی مطالب بتوان بهترین گزینه را انتخاب کرد. توجه به موارد زیر در انتخاب عنوان بسیار حائز اهمیت است:
| مواردی که باید در انتخاب یک عنوان خوب رعایت کنیم |
| عنوان باید برای خواننده جذاب باشد. |
| ایده اصلی مقاله را به صورت خلاصه بیان کند. |
| نشان‌دهنده هدف مقاله باشد. |
| با خواندن عنوان پیش‌بینی محتوای مقاله امکان‌پذیر باشد. |
| تا حد امکان در عنوان به نتایج پژوهش، اشاره‌ای نشود. |
| با موضوع اصلی مقاله (آنچه که تحقیق در موردش انجام گرفته و جوهره مقاله است) شروع شود. |
| به معرفی متغیرهای مورد بحث و روابط بین آنها بپردازد. |
| دقیق، شفاف، صریح، خاص و کامل باشد، اما فراتر از محتوای مقاله نباشد. |
| شامل کلمات کلیدی باشد تا در هنگام جستجوی اینترنتی به راحتی پیدا شود. |
| تا حد امکان به صورت جمله نباشد و بهتر است عبارتی غیر سوالی باشد. |
بخش دوم – مشخصات نویسنده یا نویسندگان
در این بخش باید نام نویسنده یا نویسندگان مقاله علمی به طور کامل ذکر شود، باید از نوشتن نام به صورت اختصاری خودداری شود.
بخش سوم – چکیده
در بخش چکیده همانطور که از نام آن پیداست باید عصاره و خلاصه‌ای از متن اصلی و کلیت مقاله نوشته شود. چکیده و عنوان مقاله همانند ویترین یک مغازه است، بنابراین نگارش آن به دقت بسیار بالایی نیاز دارد. چکیده یک مقاله علمی معمولا باید در انتها و قبل از انتخاب عنوان نوشته شود. چکیده باید طوری باشد که خواندن آن به سوال‌های مخاطب پاسخ دهد و به طور کامل موضوع مقاله را بیان کند و نشان دهد که آیا این مقاله ارزش کامل خواندن را دارد یا نه! یک چکیده‌ی خوب باید پاسخگوی این سوالات باشد:
- چرا تحقیق بر روی این موضوع به‌خصوص را شروع کرده‌ایم؟
- چگونه تحقیق به انجام رسیده است؟
- به چه چیزهایی در این تحقیق دست پیدا کرده‌ایم؟
- از این یافته‌ها چه نتیجه‌ای می‌توان گرفت؟
- و در نهایت، این نتایج چه چیزی را حکایت می‌کنند؟
بخش چهارم – کلمات کلیدی
در این بخش باید ۳ تا ۵ واژه و عبارت موضوعی (Subject Terms) را به عنوان کلمه کلیدی در متن خود استفاده کنید. برای یافتن و نگارش کلمات کلیدی در ابتدا باید از مفهوم کلی مقاله علمی خود به درک درستی برسید، سپس بر اساس آن کلمات کلیدی خود را انتخاب کنید. کلمات کلیدی در واقع خلاصه‌ای از مقاله شما در قالب چندین واژه است و تاثیر نامحسوس اما قدرتمندی در مقاله دارند. معمولا مخاطبان به هنگام سرچ در گوگل یا مرورگرهای مختلف بر اساس کلمات کلیدی، مقاله شما را پیدا می‌کنند. پس توجه به انتخاب کلمات کلیدی برای مقاله خود بسیار مهم است.
بخش پنجم – مقدمه
قلب یک مقاله علمی و حساس‌ترین بخش آن مقدمه است. در مقدمه باید اهداف و حوزه تحقیق به طور کامل مطرح شود؛ همچنین اگر در گذشته تحقیقاتی در این‌باره صورت گرفته است باید در این بخش به‌طور کامل درباره آن توضیح دهید تا مخاطب با خواندن آن متوجه کلیت آن شود. در ابتدای مقدمه باید موضوعات کلی و عمومی‌تر نوشته و در قسمت دوم آن باید درباره‌ی موضوعات تخصصی‌تر نقد و بررسی شود و در انتهای آن باید به ارائه کار تحقیقاتی خود بپردازید. به طور کلی ارکان اصلی یک مقدمه خوب بخ شرح زیر است:
- معرفی مساله تحت بررسی یا سوال تحقیق
- پیشینه تحقیق
- ارائه کردن کار تحقیقاتی
بخش ششم – مواد و روش ها
در بخش مواد و روش‌ها بیان شفاف و دقیق نحوه انجام پژوهش بسیار مهم است. این قسمت به نوع و حوزه تخصصی مورد مطالعه مقاله بستگی دارد و ممکن است با نام‌های دیگری مانند: روش کار، آزمایش‌ها، شبیه‌سازی، روش‌شناسی و … بیان شود. مخاطب باید از روش‌ها و اطلاعاتی که شما را به این نتیجه در تحقیق خود رسانده آگاه باشد و بتواند با کمک آن اطلاعات در مورد اعتبار یافته‌ها و نتیجه‌گیری‌های مقاله را قضاوت کند.
بخش هفتم – نتایج
در این قسمت از مقاله باید بگوییم که آیا روش‌های استفاده شده برای انجام پژوهش نتیجه خوبی را دربرداشته است یا خیر! این بخش با نتیجه‌گیری کاملا متفاوت است. در این قسمت خروجی‌ها و یافته‌های مقاله و تحلیل‌ها از آن ارائه می‌شود و مقایسه عملکرد روش پیشنهادی مقاله با روش‌های پیشین با استفاده از این تحلیل‌ها میسر شده و می‌توان متوجه شد که آیا این روش راه‌حل بهتری برای پیشرفت در این حوزه است یا خیر!
بخش هشتم و نهم – بحث و نتیجه گیری
بخش بحث و نتیجه‌گیری در مقالات مختلف متفاوت است، در بعضی از مقالات این دو بخش با هم یکی می‌شوند و فرد مقاله علمی خود را در قسمت بحث به پایان می‌برد، اما در بعضی از مقالات با توجه به مکان قابل ارائه(دانشگاه، محل کار و …) نتیجه‌گیری هم به مقاله افزوده می‌شود. در مقالاتی که قسمت نتیجه‌گیری دارند معمولاً یک یا دو بند از آن که بر جنبه‌های مهم بحث تمرکز دارند در این بخش قرار می‌گیرند. به طور کلی خواننده باید نسبت به مزایا و فواید نتایج پژوهشتان در قسمت بحث و نتیجه‌گیری متقاعد شود. در این بخش باید به سوال تحقیقی که در قسمت مقدمه، آن را بیان کرده‌اید پاسخ دهید و شرح دهید که چطور نتایج پژوهش شما پاسخی مناسبی برای آن سوال‌ها در بردارند. در واقع در این قسمت باید توضیح دهید که چه مقدار از شکاف تحقیقاتی ذکر شده در قسمت مقدمه را پرکرده‌اید! سوالاتی که در بخش بحث و نتیجه‌گیری باید پاسخ داده شوند عبارتند از:
- چرا این پژوهش مهم است؟
- چگونه این پژوهش مطالعات قبلی را بازگو می‌کند و با آنها در ارتباط است؟
- طراحی پژوهش چه محدودیت‌هایی دارد؟
- چه پیشنهاداتی برای مطالعات آینده در موضوع پژوهش آتی وجود دارد؟
بخش دهم – تقدیرها
در این قسمت باید از تمامی افراد حقیقی و حقوقی که در نگارش این متن به شما کمک کرده‌اند تقدیر و تشکر به عمل آورید و دلیل تشکر شما از آنها به طور کامل ذکر شود. به طور مثال:
- آنهایی که در نگارش انگلیسی متن به شما یاری رساندند.
- آنهایی که اظهار نظرهای مهم درباره محتوای مقاله ارائه کرده‌اند.
- آنهایی که کمک‌های فنی داشتند.
- آنهایی که منابع مالی بیرونی مانند کمک هزینه پژوهشی را فراهم کرده‌اند.
- و …
بخش دوازدهم – ضمیمه‌ها
در این قسمت باید از تمامی افراد حقیقی و حقوقی که در نگارش این متن به شما کمک کرده‌اند تقدیر و تشکر به عمل آورید و دلیل تشکر شما از آنها به طور کامل ذکر شود. به طور مثال:
- آنهایی که در نگارش انگلیسی متن به شما یاری رساندند.
- آنهایی که اظهار نظرهای مهم درباره محتوای مقاله ارائه کرده‌اند.
- آنهایی که کمک‌های فنی داشتند.
- آنهایی که منابع مالی بیرونی مانند کمک هزینه پژوهشی را فراهم کرده‌اند.
- و …
بخش یازدهم – منابع
تمامی منابعی که از آن برای نوشتن این مقاله کمک گرفته‌اید را باید در این قسمت ذکر کنید. توجه کنید که مقالات، پایان‌نامه‌ها، رساله‌های دکتری و کلیه داده‌هایی که چاپ نشده‌اند نباید در این قسمت درج شوند. اگر ذکر منبعتان مهم و حیاتی است باید در متن اصلی و در قسمت پاورقی آن را بنویسید و در بخش منابع به مقالاتی که پذیرفته شده‌اند اما هنوز به چاپ نرسیده‌اند ارجاع دهید.
نکات مهم در هنگام نگارش مقاله علمی
- توجه کنید: چکیده، مقدمه مقاله به شمار نمی‌رود بلکه خلاصه‌ای از کل مقاله است. برای مثال برخی از پژوهشگران چکیده‌ای می‌نویسند که شامل ده جمله از اطلاعات پیش‌زمینه‌ای است در حالی که در آن اشاره‌ای به نتایج یا بحث و نتیجه‌گیری نشده است.
- پس از اتمام مقاله، با چندین بار بازخوانی ایرادات نگارشی و املایی آن را به حداقل برسانید.
- پس از ذکر منابع دقت کنید که تمامی منابعی که در متن از آن استفاده کرده‌اید در بخش منابع ذکر شده باشد و هیچکدام را فراموش نکرده باشید.
- در صورت استفاده از اصطلاحات و کلمات تخصصی، باید معنی آن را برای مخاطب در پاورقی توضیح دهید.
سوالات رایج درباره نحوه نگارش مقاله علمی
1- یک چکیده معمولا باید شامل چند کلمه باشد؟
برای چکیده معمولاً بین ۱۳۰ تا ۲۵۰ کلمه مناسب است که در قالب یک بند بیان می‌شوند.
2- منظور از مقاله ISI چیست؟
منظور از مقاله ISI، مقاله‌ای است که در یک مجله ISI چاپ شده باشد. Institute for Scientific Information موسسه‌ای با تمرکز بر علم‌سنجی و انتشارات علمی است. این موسسه را موسسه علمی تامسون در سال ۱۹۹۲ خریداری و به‌عنوان Thomson ISI معرفی کرد و اکنون نیز با نام Thomson Scientific شناخته می‌شود.
3- ضمائم یک مقاله علمی معمولا چه بخش هایی دارد؟
ضمائم یک مقاله معمولا شامل: ۱- اثبات‌های بسیار فنی و پیچیده ریاضی ۲- ورودی‌ها و اطلاعات مورد نیاز تکمیلی مانند عکس‌ها، فیلم‌ها و … ۳- کدهای مربوط به برنامه‌های کامپیوتری و … می‌شود.
منابع: